در این مقاله به اختصار با چهار مهارت مشاوره‌ای در مشاوره پیش از ازدواج آشنا می‌شوید. با به کار گیری این فنون می‌توانید اطلاعات لازم را به دست آورید و به مراجعان کمک کنید تا به شناخت بهتری از خود برسند و در نهایت بتوانند تصمیم مناسبی اتخاذ کنند.
فن همدلی
یکی از مهارت‌های مهم در فرایند مشاوره ازدواج و روان‌درمانی همدلی است. این مهارت نیز مانند هر مهارت دیگری به آموزش و تمرین نیازمند است. همدلی به معنای همراه بودن با مراجع و نگاه کردن از دید او به دنیا و به مسائل وی است. به عبارتی در همدلی فرد خود را جای دیگری می‌گذارد و سعی می‌کند مسائل را از دیدگاه او ببیند. برای همدلی کردن باید بتوانید لحظه‌ای چشم‌ها را ببندید و خود را در جایگاه دیگری فرض کنید، آنگاه از خود بپرسید:
اگر من جای او روی صندلی نشسته بودم، وضعیت و حالت‌های چهره‌ای و بدنی او را داشتم، در آن صورت چه فکر یا احساسی داشتم؟
برای همدلی با مراجع از عبارات زیر استفاده کنید:
«متوجه هستم»، «می‌فهمم»، «درک می‌کنم».
متوجه هستم در چه وضعیتی هستید.
درک می‌کنم تا چه اندازه تحت فشار هستید.
می‌فهمم چه احساسی دارید.
مشاوره پیش از ازدواج
فن همدلی
توجه داشته باشید در رابطه با موارد خاص مانند: سوانح طبیعی (زلزله)، بلایای انسانی (تجاوز) و بیماری‌های بدخیم (تومور مغزی، سرطان) نمی‌توان با مراجع همدلی کرد؛ زیرا مراجع با وضعیتی بسیار دردناک و فاجعه‌آمیز مواجه است و بر این باور است که هیچ‌کس حتی درمانگر نیز نمی‌تواند او را درک کند. در این موارد بهتر است از فن انعکاس استفاده کنید. مانند:
“در وضعیت دشواری هستید.”
“در بد وضعیتی هستید.”
“خیلی زجر کشیدید.”
“به نظر می‌رسد بسیار صدمه دیدید.”
فن تبیین
تبیین یا علت‌یابی فنی است که به مراجعان مشاوره قبل از ازدواج کمک می‌کند تا به دلایل و انگیزه‌های بسیاری از رفتارهای خود پی ببرند و توجیه منطقی و کافی برای آن بیابند. در صورتی که فن تبیین درست به کار گرفته شود، در ایجاد آرامش و کنار آمدن با مشکلات مفید خواهد بود.
مشاور: گفتید نامزدتان خیلی شما را کنترل می‌کند و اگر تلفن شما در دسترس نباشد یا اگر چند دقیقه‌ای با تأخیر سر قرار حاضر شوید، به شدت عصبانی می‌شود.
مراجع: بله درست است.
مشاور: در مورد علت این رفتارها فکر کرده‌اید؟
مراجع: نه.
مشاور: به نظر شما یک فرد به چه دلایلی ممکن است از این موضوع ساده تا این اندازه خشمگین شود؟
مراجع: به این فکر کردم که واکنش او بیش از اندازه شدید است، اما به دلایل آن فکر نکرده بودم.
مشاوره پیش از ازدواج
فن تبیین
مشاور: خب، حالا می‌توانید فکر کنید؟
مراجع: ممکن است آدم خیلی حساسی باشد، درست است؟
مشاور: و این احتمال هم وجود دارد که به دلیل بدبینی تا این اندازه نسبت به برخی رفتارها حساس باشد (تبیین).
مراجع: اوه …
مشاور در فرایند مشاوره به دفعات می‌تواند از این فن استفاده کند. برای مثال در رابطه با مورد قبلی:
مشاور: البته بدبینی ایشان ممکن است تحت تأثیر رفتار شما باشد؛ اینکه شما در طول این رابطه نتوانستید اعتماد او را جلب کنید یا او را در وضعیتی قرار دادید که بدبینی و سوءظن را در او تحریک کردید (تبیین).
فن متقاعد ساختن
در متقاعد ساختن، درمانگر اطلاعاتی را در اختیار مراجع مشاوره پیش از ازدواج قرار می‌دهد و سپس او را به سمتی سوق می‌دهد تا انتخاب مناسبی انجام دهد. از این فن می‌توان برای کمک به بیمارانی که در مصرف دارو همکاری لازم را ندارند یا مراجعانی که در رابطه‌ی آزاردهنده قرار دارند و علی‌رغم مشکلات بسیار به ازدواج تأکید دارند، استفاده کرد.
مراجع: من با دارو میانه‌ای ندارم. من نمی‌خواهم دارو مصرف کنم، چون از عوارض آن می‌ترسم.
مشاور: شما به بیماری افسردگی نسبتاً شدیدی مبتلا هستید و لازم است در کنار روان‌درمانی برای مدتی دارو مصرف کنید. می‌دانم تمایلی به این کار ندارید، چون عوارض منفی داروها شما را نگران می‌کند، ولی عوارض منفی افسردگی درمان نشده به مراتب بیش از داروهاست، می‌دانستید؟
مشاوره پیش از ازدواج
فن متقاعد ساختن
به دو مثال دیگر توجه کنید:
مراجع: تصمیم گرفتم این رابطه را تمام کنم، می‌خواهم جدا شوم.
مشاور: برای جدا شدن همیشه فرصت هست، این را به عنوان آخرین گزینه در نظر بگیرید و گزینه‌های دیگر را امتحان کنید، موافق هستید؟
مراجع: بله.
مراجع: من و نامزدم اغلب با هم دعوا می‌کنیم. او به من توهین می‌کند، حتی چند بار هم به رویم دست بلند کرده است.
مشاور: گفتید که مواد مخدر مصرف می‌کند، درست است؟
مراجع: بله همین طور است.
مشاور: بسیاری از مصرف‌کنندگان مواد در کنترل خشم با مشکل مواجه هستند و دست به پرخاشگری می‌زنند.
مراجع: بله.
مشاور: به نظر می‌رسد که علی‌رغم این همه فشاری که تحمل می‌کنید، تمایل به جدایی ندارید؟
مراجع: بله همین طور است.
مشاور: آیا به زیان‌های این رابطه‌ی فرسایشی فکر کرده‌اید؟
مراجع: بله، ولی نمی‌توانم از او جدا شوم.
مشاور: می‌توانید از روانشناس کمک بگیرید.
مراجع: دلم نمی‌خواهد کسی مرا مجبور کند که از این فرد دست بکشم.
مشاور: روانشناس کسی را به قطع رابطه مجبور نمی‌کند.
مراجع: پس چه کاری انجام می‌دهد؟
مشاور: به شما کمک می‌کند تا مهارت‌‌هایی را یاد بگیرید که به کمک آنها بتوانید در ارتباط با این فرد کمتر اذیت شوید (متقاعد ساختن).
مراجع: اوه، این خیلی خوب است.
فن قاب‌گیری
یک مشاور ازدواج کارآمد به مراجع یاری می‌رساند تا از زوایای مختلفی به یک مشکل نگاه کند، این کار به مراجع کمک می‌کند تا دیدگاه جدیدی پیدا کند و به جمع‌بندی کامل‌تری برسد.
مراجع: والدین من، مایل به ازدواج من نیستند. روی هر کسی دست بگذارم، آنها مخالفت می‌کنند.
مشاور: گفتید که آنها مایل به ازدواج شما نیستند. چه دلایلی را عنوان کردند؟
مراجع: آنها گفتند که من هنوز سربازی نرفته‌ام و کار درست و حسابی ندارم و لذا نمی‌توانم زندگی را اداره کنم.
مشاور: خب فرض کنیم که فردا روز عروسی است، شما چه برنامه‌ای برای زندگی‌تان دارید؟
مراجع: می‌روم سرکار.
مشاور: آیا نامزدتان با وضعیت شما موافق است؟
مراجع: نه، او هم اخیراً شروع به مخالفت کرده است.
مشاور: چرا؟
مراجع: خانواده‌ی او هم با ازدواج ما مخالفند، به خاطر اینکه من سربازی نرفته‌ام و درآمد ثابتی ندارم.
مشاور: به نظر می‌رسد هر دو خانواده (خانواده‌ی شما و ایشان) روی یک موضوع پافشاری دارند و آن این است که الان وضعیت مناسبی برای ازدواج ندارید، درست است؟
مراجع: بله. همه‌ی آنها نظرشان این است.
مشاور: اما شما گفتید که خانواده‌تان با ازدواج شما مخالف هستند و شما روی هر کسی دست می‌گذارید، آنها با شما مخالفت می‌کنند، درست است؟ (بازپردازی)
مراجع: به نظرم همین طور است.
مشاور: آیا قبلاً هم موردی بوده که بخواهید با او ازدواج کنید و خانواده با آن مورد مخالفت کنند؟
مراجع: خیر.
مشاور: آیا از دختر موردعلاقه‌تان عیب و ایراد گرفتند؟
مراجع: خیر.
مشاور: پس چطور به این نتیجه رسیدید که روی هر کسی که دست می‌گذارید، آنها مخالفت می‌کنند؟
مشاوره پیش از ازدواج
فن قاب گیری
مراجع: چون در رابطه با این مورد این‌گونه عمل می‌کنند، پیش‌بینی‌ام این است که در آینده نیز به همین منوال باشد.
مشاور: به نظر می‌رسد مخالفت آنها با شما به خاطر این نیست که از پایه و اساس با ازدواج کردنتان مشکل داشته باشند یا ایرادی به دختر موردعلاقه‌تان گرفته باشند، بلکه علت آن بیشتر این است که زمان فعلی را زمان مناسبی برای ازدواج نمی‌دانند. درست است؟
مراجع: بله. آنها هیچ عیبی از دختر موردعلاقه‌ام نگرفتند، فقط گفتند که الان زمان مناسبی نیست.
مشاور: درست مثل خانواده‌ی دختر، آنها هم نظرشان همین است. درست است؟
مراجع: بله.
مشاور: خب پس به این نتیجه می‌رسیم که خانواده‌ی شما با ازدواج کردن شما مخالف نیستند، بلکه با زمان ازدواج شما مخالفند، درست است؟ (قاب‌گیری)
مراجع: بله.
مشاور: خب، اکنون که مشکل خود را در قاب جدیدی دیدید، چه احساسی دارید؟
مراجع: احساس بهتری دارم، کمی به آنها حق می‌دهم و از آنها کمتر عصبانی‌ام، اما همچنان مایل به ازدواج هستم.
مشاور: ما می‌توانیم در جلسات آینده به این موضوع بپردازیم که مسئله‌ی ازدواج با فرد موردنظر در وضعیت فعلی را به چه روش‌هایی می‌توان حل کرد.
مراجع: خب، تنها راهش این است که از خانواده‌ی طرف مقابل وقت بگیرم تا وضعیت خود را تغییر دهم.
مشاور: خب، این یکی از راه‌حل‌هاست و راه‌حل‌های دیگری هم هست که می‌توان به آنها پرداخت.
بدین ترتیب مشاور به مراجع کمک می‌کند تا مشکل را در قاب جدیدی ببیند و به جای اینکه خانواده را مخالف ازدواج خود ببیند، آنها را مخالف ازدواج در وضعیت فعلی ببیند. این فن به مراجع کمک می‌کند تا به راهبردهای مناسبی بیندیدشد، مثلاً در مورد فرد موردعلاقه‌ی خود با خانواده صحبت کند و نامزدی را با توافق خانواده‌ها رسمی کند و سپس ازدواج را تا زمان مناسب (پایان سربازی و پیدا کردن شغل) به تعویق بیندازد.
برای آشنایی با مهارت‌های مشاوره‌ای دیگر می‌توانید به مقاله‌ی فنون و مهارت‌های مشاوره‌ای در مشاوره ازدواج در همین سایت مراجعه کنید.
