با افزایش تعداد روزهای قرنطینه خانگی یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های والدین کودکان هستند. در این نوشتار پیشنهادهایی برای سرگرم کردن کودکان روزهای مبارزه با کرونا فراهم آمده که بسیار عملی و کارساز است. شیوع یکباره ویروس کرونا همه ما را از پیر و جوان و کودک وادار کرد رفت و آمدهایمان را قطع کرده و خود را در خانه قرنطینه کنیم. تاب آوردن در این دوران برای بزرگترها نیز دشوار است و بسیاری از آنها را دچار بی‌حوصلگی و بی‌برنامگی کرده چه برسد به کودکان که سرشار از انرژی هستند و عاشق هیجان و بازی‌اند. حال که گریزی نیست و مجبوریم در قرنطینه بمانیم، بهتر است با افزایش آگاهی نهایت بهره را از این دوران ببریم.
بسیاری از والدین از ابتدای شیوع این بیماری نمی‌دانستند بحران چقدر جدی است. لذا استراتژی درستی نسبت به رویارویی با این جریان جدید ندارند. شاید یکی از نادرترین بحران‌های تاریخ را پشت سر می‌گذاریم. هر روز میزان آمار و اطلاعات ما از فجایعی که این بیماری در سراسر دنیا بوجود آورده بیشتر می‌شود. همین امر باعث ایجاد اضطراب و هیجانات ناشناخته و ناگهانی برای والدین و حتی کودکان شده است.
کودکان در روزهای قرنطینه کرونا
آنچه در ابتدای شیوع بیماری کوید 19 (کرونا) می‌شنیدیم این بود که کودکان از این بیماری نمی‌میرند. آنها تنها ناقلان این بیماری هستند. فقط میانسالان و سالخوردگان باید از این ویروس کوچک اما ترسناک بترسند. تمام چیزهایی که از رادیو و تلویزیون برای ما بزرگسالان پخش می‌شد حاوی پیام‌هایی ترس‌آور و اضطراب‌گونه و حاوی کلماتی مثل: مرگ، ترس، بیماری، قرنطینه و … بود. در این میان آیا ما چشمان معصوم و نگران کودکان را در اطرافمان دیده‌ایم که چگونه با ترسی عمیق به ما نگاه می‌کنند؟
می‌خواهم از پدران و مادران دعوت کنم تا در این روزها تصویر کودکانشان را با ایماگوتراپی مرور نمایند. ایماگوتراپی همان تصویرپردازی است. یعنی بیایید حالات و رفتارهای خود را در این مدت مرور کنیم و تصویر کودکان را در این ایام در ذهن خود پرداخته و تصور نماییم. آنها با چه چشمانی ما را نظاره‌گر بوده‌اند. چه میزان استرس، رنج، ترس، سوال در ذهن خود داشتند! چقدر به سوالاتشان درست و منطقی و قابل فهم پاسخ داده‌ایم. اصلا کودکانمان را دیده‌ایم؟
متاسفانه بسیاری از خانواده‌ها از فضا و امکانات کافی برخوردار نیستند و این مشکل به شدت در روزهای قرنطینه به چشم می‌آید. خانواده‌ها حتی نمی‌توانند برای بازی کودکانشان محیط و شرایط لازم را فراهم آورند. در شهرهای بزرگ از جمله تهران اکثر خانواده‌ها و زوجین عادتا روزها سرکار می‌رفتند. در این مدت که به اجبار با تعطیلات عید نوروز و قرنطینه کاملا خانه‌نشین شده‌اند کودکانشان مجبور بودند در فضای خانه‌های آپارتمانی مانده و هیچ تفریح، بازی، گردش و پارک رفتنی را در برنامه روزانه خود نداشته باشند. مهدکودک‌ها در همان اوایل شیوع بیماری کاملا تعطیل شدند و کودکان حتی دوستان و هم بازیهای‌هایشان را از دست داده‌اند.
آیا کسی این جمعیت کوچک بی زبان معصوم را دید؟
فشار اقتصادی سبب می‌شود بسیاری از راه‌های تولید سرگرمی و و تفریح برای خانواده‌ها در کلان شهرها محدود باشد. در این شرایط پدر و مادر نمی‌توانند شرایط ایده‌آلی از نظر شرایط محیط و مواردی مثل استریل و ایمن بودن فراهم کنند. لذا فرزندان را مجبور به تحمل محیط منزل کرده و تنها به چند پیشنهاد سرگرمی دم دستی در روزهای قرنطینه بسنده می‌کنند. عمر مفید این پیشنهادها و سرگرمی‌ها بسیار کوتاه است.
به زودی کودک از همه این پیشنهادها خسته شده و شروع به بهانه‌گیری برای بیرون رفتن می‌کند. نباید فراموش کرد که این همان کودکی است که هر روز به دلیل شاغل بودن پدر و مادرش 6 صبح لباس می‌پوشیده و راس 7 الی 8 صبح مهدکودک می‌رفته یا در پیش دبستانی حاضر می‌شده است. لذا او تقریبا تا ساعت 12 یا 15 حتی گاهی تا 19 عصر در اجتماع در کنار هم سن و سال‌های خود، مربیان، کمک مربی‌ها بوده و سرگرم می شده است. اما دیگر خبری از آموزش‌های متنوع یا سرودها و بازی‌های دسته جمعی مهدکودک نیست.
البته نباید سرگرمی‌های دیجیتال و دنیای مجازی را از یاد ببریم. بسیاری از ساعت‌های کودکان در کنار پدر و مادرها با دنیای مجازی پر می‌شود. این مسئله بسیارمهم است لذا اکنون می‌خواهم وارد این فاز از موضوع بشوم.
شما فکر کنید کودکی که تا دیروز نیمی از ساعات روزش در مسیر رفت و آمد و آموزش‌های گروهی صرف می‌شده امروز کاملا در منزل مانده است. قرنطینه باعث شده تا زمان بیشتری به خودش اختصاص داشته باشد. احتمالا پدر و مادر در روزهای اول با او بازی می‌کردند – نوآوری داشتند – چند اسباب بازی خانگی و یا فکری خریداری می‌کردند تا او را سرگرم کنند. حتی کودک را دعوت به کتاب خواندن می‌نمودند. اما پس از گذشت چند روز، قرنطینه آنها را هم خسته کرده و اکنون دچار روزمره‌گی شده‌اند. این دقیقا فرصتی است که کودک بیشتر با خودش بازی کند و تنها باشد.
بسیاری از خانواده‌ها در این مرحله که من نامش را مرحله واماندگی ذهنی و خلاقیت در پر کردن اوقات کودکان می‌گذارم، فارغ از همه آموزش‌ها و نصیحت‌ها و هشدارها، ساده‌ترین راه‌حل را تقدیم فرزندانشان می‌کنند. گوشی‌های موبایل. لپ تاپ‌ها و تبلت‌ها و کنسول‌های بازی وسایلی هستند که به طرز اعتیادآوری می‌توانند ساعت‌ها وقت کودکان را پر کرده و روز به روز آنها را آرام‌تر و خموش‌تر کنند. کودکان در این مواقع در خود فرو می‌روند، بدون آنکه پدر و مادر خیلی متوجه حضورشان باشند.
اما والدین باید هوشیار باشند زیرا تبعات استفاده از این وسایل همیشه منتج به آرامش موقت و ظاهری برای پدر و مادر نیست. برخی کودکان خیلی زود از همان جایی که هستند، شروع به خود تخریبی و محیط تخریبی و اطرافیان تخریبی می‌نمایند. اثرات بازی‌ها و فیلم‌‌ها خیلی زود در بعضی از کودکان نمایان می‌شود. آنها با رفتارهای خشن و طرز صحبت کردن و حرکات و الفاظ، کاملا زنگ هشدار را به پدر و مادر اعلام می‌دارند. اما متاسفانه قدرت سرگرمی و خموشی این وسایل آنقدر بالاست که حتی والدین هم متوجه خطرناک بودن این لحظات برای فرزندانشان نمی‌شوند.
البته ما منکر جنبه‌های مثبت و تاثیر آموزش از طریق دنیای مجازی و استفاده از ابزارهای دیجیتال نیستیم. آموزش از راه دور یکی از اموری است که می‌بایست در طی این سال‌ها مورد توجه مسئولین ذی ربط قرار می‌گرفت. کشوری که در سال 2 بار تجربه سیل یا زلزله دارد و حوادث پشت سر هم روی سر مردم سوار می‌شود باید فکر نظام آموزش خود می‌بود و سیستم هوشمند و از راه دور را خیلی زودتر از این فعال می‌نمود. تمامی مدارس حتی در روستاها تاکنون می‌بایست هوشمند سازی می‌شدند و شرایط تحصیل برای کودکان از داخل خانه فراهم می‌آمد و فضای تبادل اطلاعات از طریق مراکز علمی به کودکان سریعتر از بقیه انجام می‌شد.
اما هر چیزی اگر به صورت افراطی و بدون ارائه فرهنگ‌نامه درست ارائه گردد، قطعا می‌تواند اثرات منفی بسیاری داشته باشد. به خصوص که مخاطب آن وسیله کودکی معصوم و بی دفاع است که هنوز ساختارهای شخصیتی درستی ندارد. هنوز پایه‌های تایپ‌های شخصیتی‌اش شکل نگرفته است. بنابراین دقت کنیم که چه پیشنهادهایی برای سرگرم کردن کودکان روزهای مبارزه با کرونا داریم و دقت کودکانمان را به چه چیزهایی جلب می‌نماییم.
پیشنهادهایی برای سرگرمی کودکان روزهای قرنطینه کرونا
در این بخش پیشنهادهایی برای سرگرم کردن کودکان روزهای قرنطینه آورده شده که همه کاربردی و اصولی هستند. حتما از این پیشنهادات بهره ببرید. فراموش نکنیم کودکان ما نیاز به حمایت و پشتیبانی ما در این دوران سخت دارند.
• شعر خواندن
• نقل حکایت‌های ناب و شنیدنی برای کودک
• نقاشی کردن همراه کودک
• تمرین خوشنویسی
• تمرین نمایش‌های خانگی و پانتومیم
• تمرین بازی‌های گروهی و سرگرمی‌های خانگی
• تعریف خاطره‌های خنده دار
• درس‌های حکمت‌آموز بزرگان از زبان پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها
• تمرین مسئولیت در منزل با دادن شرح وظایف اولیه برای کودکان 6 سال که می‌توانند یک سری از امور را کاملا خودشان انجام دهند. این امر در استحکام شخصیت و فهمیدن حس مسئولیت بسیار مهم است.
• آموزش رعایت نظافت و بهداشت فردی به کودکان جهت بالا بردن ضریب ایمنی و سلامت فردی ایشان
• کتاب خواندن و معرفی شخصیت‌های اسطوره‌ای تاریخ به زبان قصه و نقالی برای کودکان تا جذابیت بیشتری داشته باشد. این کار بسیار می‌تواند تاثیر گذار باشد و وقت آنها را پر کند. کودکان علاقه بسیاری به شنیدن قصه دارند. بنابراین این یک فرصت طلایی است و می‌توان با انتخاب کتاب‌های مناسب هم مقداری از اوقات فراغتش را پر کرد و هم به او آموزش داد.
• کتاب‌های صوتی و پادکست‌های کودکانه: هنوز هم لذت خاطره خوش کاست‌های قصه شب که در کودکی گوش می‌دادیم زیر زبان بسیاری از ما بزرگترها هست. به‌راحتی با استفاده از کتاب‌های صوتی و پادکست‌های کودکانه می‌توانیم این لذت را به کودکانمان نیز هدیه کنیم و سرگرمشان کنیم.
• کاردستی ساختن همراه کودک: ساخت کاردستی به همراه فرزندانمان هم می‌تواند ایده خوبی برای سپری کردن روزهای قرنطینه در خانه باشد. با این ایده خلاقیت فرزندمان را هم محک میزنیم و آن را پرورش می‌دهیم.
• آشپزی کردن با بچه‌ها: لطفا نگران به هم ریختن آشپزخانه نباشید. بچه‌ها آشپزی کردن دوست دارند و از اینکه در انجام این کار به شما کمک کنند لذت می‌برند. با نظارت و مراقبت به آنها اجازه دهید که در کار آشپزی به شما کمک کنند.
اگر پرسشی دارید یا نیاز به مشاوره کودک توسط دکتر مهدیه اسدی مقدم دارید، تماس بگیرید.
