نقش روانشناس بالینی در درمان اختلال دوقطبی

اختلال دوقطبی یا افسردگی شیدایی نوعی اختلال خلقی یا بیماری روانی است. علت دوقطبی بودن به این دلیل است که فرد از یک قطب افسردگی و یک قطب مانی یا “سرخوشی بیش از حد” رنج می برد. در این بین نقش روانشناس بالینی در درمان اختلال دوقطبی یک نقش حیاتی محسوب میشود.
دو قطب متفاوت مثل قطب شمال و جنوب!

“خطرناک ترین اختلال روانی، اختلال دوقطبی است” اختلال دوقطبی یا افسردگی شیدایی نوعی اختلال خلقی یا بیماری روانی است. علت دوقطبی بودن به این دلیل است که فرد از یک قطب افسردگی و یک قطب مانی یا “سرخوشی بیش از حد” رنج می برد. دو قطب متفاوت مثل قطب شمال و جنوب!

شدیدترین اختلال روانی، اختلال دوقطبی است که خصوصیات زیر را دارا می باشد
در قطب افسردگی:

تقریبا دو سوم بیماران افسرده به خودکشی می اندیشند و 15 درصد آن ها به زندگی خود خاتمه می دهند!
97 درصد آنان از کاهش انرژی برای انجام وظایف روزمره و کاهش انگیزه برای انجام طرح های تازه شکایت دارند.
80 درصد آنان از اختلال خواب، بخصوص زود بیدار شدن از خواب و بی خوابی آخر شب و بیداری های مکرر شبانه که ضمن آن در مورد مسائل مختلف، به نشخوار ذهنی می پردازند، رنج می برند. بسیاری از بیماران دچار بی اشتهایی و کاهش وزن می شوند و اختلالات قاعدگی، کاهش میل و عملکرد جنسی را تجربه می کنند.
در قطب مانی یا شیدایی یا سرخوشی
به صورت عجیبی، فعال و پرانرژی می شوند و بسیار تحریک پذیر هستند.
اعمال و وظایف خود را به دیگران تحمیل می کنند.
از ضعف های دیگران سوءاستفاده می کنند.
تمایل به ایجاد شکاف بین افراد دارند.
افراط در مصرف الکل در آن ها دیده می شود.
استفاده مفرط از تلفن و پرحرفی زیاد را تجربه می کنند.
تمایل به کندن لباس در ملاعام را دارند.
از زیورآلات دارای رنگهای روشن به صورت افراطی و ناهماهنگ با هم استفاده می کنند.

” اما روانشناس بالینی باید برای درمان این اختلال، فورا تصمیم بگیرد که آیا نیاز به بستری بیمار است (به دلیل خطر خودکشی و یا کشتن دیگران!) یا درمان سرپایی کفایت می کند.”

متخصصان می‌گویند دارو درمانی تنها درمان موثر برای اختلال دو قطبی نیست. افراد با این بیماری ممکن است نیاز به روان درمانی با کمک روانشناس بالینی داشته باشند.
پروفسور سیمون ریگو بیان کرده است که “اولین خط مداخله برای اختلال دو قطبی دارو است” اما همچنین توضیح داده است که” برخی بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی ممکن است با تجویز دارو دچار مشکل شوند”.

دکتر Roane، رئیس دپارتمان روان‌درمانی نیویورک بیان کرده است “درمان روانشناسی، نه تنها می‌تواند سازگاری بیمار با دارو را بهبود بخشد، بلکه می‌تواند درک آن‌ها از بیماری را افزایش دهد.”

در زیر برخی از درمان های روانی که یک روانشناس بالینی انجام می دهد و می‌تواند مفید باشد را بیان می کنیم.

درمان رفتاری یا رفتار درمانی
به گفته انجمن روانشناسی آمریکا، درمان رفتاری شناختی (CBT) که شامل تلاش برای تغییر الگوهای فکری فرد است، برای اختلال دو قطبی مفید است. استراتژی‌هایی که در CBT مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از نمایش بازی کردن برای آماده شدن برای تعاملاتی که برای فرد مشکل‌ساز می باشد، روبرو شدن با ترس ها به جای اینکه فقط تمرین کند و تکنیک‌های یادگیری برای آرام کردن ذهن و بدن. روانشناس بالینی با این تکنیک به فرد مبتلا به اختلال دوقطبی کمک شایانی را ارائه می دهد.

به گفته انجمن روانشناسی آمریکا، تحقیقات نشان می‌دهند که اضافه کردن درمان رفتاری به برنامه درمان، می‌تواند نتیجه اختلال دو قطبی را بهبود بخشد. دکتر Rego بیان کرده است: یک پیامد خوب از “رفتار درمانی” با کمک روانشناس بالینی، پیامدی است که در آن وضعیت‌های روحی، پایدار شده و بیمار مجهز به مهارت‌های شناختی و رفتاری لازم برای آگاهی بیشتر از محرک‌ها و نحوه مدیریت موثرتر آن‌ها می باشد، همچنین پیامد دیگر این درمان، بهبود کلی در روابط بین فردی و بهبود کلی در کیفیت زندگی است. دکتر Krakower توضیح می‌دهد که رفتاردرمانی ارائه شده توسط روانشناس بالینی، می‌تواند به فرد مبتلا به دوقطبی کمک کند تا نشانه‌های هشدار تغییر حالت روحی را تشخیص دهد و الگوهای بد رفتاری را تغییر دهند.

درمان بین فردی یا درمان اجتماعی
درمان بین فردی، درمانی برای افراد با اختلالات خلقی دوقطبی است، روانشناس بالینی تکنیک‌هایی را برای بهبود تبعیت از دارو، مدیریت رویدادهای استرس زا و کاهش اختلالات در برنامه های اجتماعی را اجرا می‌کند. بیماران با این نوع درمان، مهارت‌هایی را یاد می‌گیرند که می‌توانند از خود در برابر دوره مانی یا افسردگی محافظت کنند. مدیریت علایم بیماری و بهبود روابط بین فردی، تمرکز اصلی درمان بین فردی است.

دکتر Ferrando، مدیر روان‌پزشکی در شبکه سلامت مرکز درمانی نیویورک، بیان کرده است ” این درمان به فرد مبتلا به اختلال دوقطبی کمک می کند تا آنچه که باعث می شود فرد بدتر شود و یا چیزی که باعث بیماری او می‌شود، را درک کند.” همچنین ایشان توضیح می‌دهند که افراد مبتلا به اختلال دوقطبی ممکن است خواب خوبی نداشته باشند و فقدان خواب ممکن است به جنون بینجامد. روانشناس بالینی مهارت‌های مدیریت خواب را به فرد آموزش می‌دهد. همچنین بیان کرده است که “درمان بین فردی می‌تواند به فرد کمک کند تا مهارت‌های مقابله با حوادث و حوادث جانسوز را یاد بگیرد.”

روان درمانی با خانواده
به گفته انجمن روانشناسی آمریکا، این نوع درمان می‌تواند برای افرادی که اختلال دو قطبی دارند نیز مفید باشد، دکتر Roane بیان می کند ” یک عضو خانواده می‌تواند زمانی که فرد مبتلا به اختلال دوقطبی، در حال گذار به مرحله خوشی یا افسردگی است را قبل از این که اتفاق بیفتد، تشخیص دهد. او بیان کرده است که” اعضای خانواده می‌توانند به روانشناس بالینی گزارش دهند که بیمار دارو مصرف نمی‌کند، بنابراین برای خانواده مهم است که درگیر آن شوند.”

همچنین ایشان بیان کرده اند که ” متاسفانه، بسیاری از بیمارانی که اختلال دو قطبی دارند معمولا خانواده خود را در برنامه درمان خود دخیل نمی‌کنند. همچنین توضیح می دهند که: روانشناس بالینی با درگیر کردن اعضای خانواده، از خانواده می خواهد که رفتارهای فرد بیمار را گزارش دهند.” دکتر Ferrando می‌گوید: ” روان درمانی با خانواده، مهم است، چون اغلب می‌تواند به بیمار کمک کند تا با کمک خانواده به مسیر خود برگردد.”

“به طور کلی، اغلب افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، به درمان با داروهای ضد روان پریشی نیاز خواهند داشت. اما به گفته انجمن روانشناسی آمریکا، ممکن است روان درمانی به کمک روانشناس بالینی به منظور بهبود عملکرد فرد، نقش بسیار مهمی در کنترل بیماری داشته باشد.”

جمع بندی
روانشناس بالینی با ارائه راهکارهای درمانی متفاوت می تواند کمک شایانی به افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، انجام دهد.

یکی از تکنیک های روانشناس بالینی “درمان بین فردی” است: در این درمان به رابطه اجتماعی و رابطه بین فردی بیمار با افراد دیگر می پردازد.

از تکنیک های دیگر روانشناس بالینی، “شناخت درمانی” است: در این نوع درمان به شناسایی و ریشه یابی علت ایجاد این اختلال می پردازد و نکات مثبت و منفی بیمار را شناسایی و در جهت تقویت نکات مثبت و کاهش و حذف رفتارهای منفی می پردازد.

تکنیک دیگر “خانواده درمانی” است. اگر اختلال دوقطبی به دلیل شرایط خانوادگی به وجود آمده باشد، روانشناس بالینی باید خانواده را در روند درمان دخیل کند و با تغییر سبک زندگی، شرایط را بهبود بخشد. تکنیک دیگر برای درمان اختلال دوقطبی این است که روانشناس بالینی با هوشمندی بتواند تغییری در منش و رفتار فرد بیمار انجام دهد و در دوره روان درمانی، میزان موفقیت خود را اندازه گیری کند و اگر نتیجه بخش نبود از روش دیگری برای تغییر ساختار فرد استفاده کند. برای مثال با افزایش اعتماد به نفس و یا نحوه برقراری رابطه دوستی بتواند فرد را از حالت افسردگی خارج کرده تا به زندگی امیدوار شود و از زندگی لذت ببرد.