طرحواره نقص/ شرم چیست؟
در طرحواره نقص/ شرم، شخص احساس می‌کند شخصیت ناقص، نا کارآمد، حقیر و حتی بی ارزش دارد. چنین فردی به اشتباه فکر می‌کند در نظر اطرافیانش او را فردی حقیر و نامطلوب به حساب می‌آورند.
حساسیت بیش از حد نسبت به انتقاد، طرد، سرزنش، کمرویی، مقایسه های نابجا، حس شرمندگی های از نشانه‌های این طرحواره است. بخش عمده احساسات و افکار منفی فرد گرفتار در این دام، تنها تصور او هستند و واقعیت ندارند.
طرحواره نقص/ شرم و روابط عاطفی
روابط عاشقانه صمیمانه‌ترین روابط محسوب می‌شوند. به همین دلیل خویشتن کاذب شما بیشترین دردسر را در این روابط متحمل می‌شود. با پنهان‌سازی خویشتن واقعی هیچ‌گاه متوجه نمی‌شوید که همسرتان شما را از صمیم قلبش دوست دارد. از آنجا که صداقت ندارید خویشتن واقعی‌تان روزبه‌روز شرمسارتر و نادلپذیر‌تر می‌گردد. شاید از این مسئله وحشت دارید که دیر یا زود مشت شما باز شود و همسرتان به شخصیت بی‌ارزش درونی شما پی ببرد.
در موقعیت‌هایی همچون موارد زیر امکان اینکه طرحواره نقص/شرم فعال شود بالا است:
• زمانی که احساس ناامنی، بی‌کفایتی و یا طردشدگی می‌کنید.
• زمانی که خودتان را دست‌کم می‌گیرید.
• زمانی که به دیگران حسادت می‌کنید.
• زمانی که به بی‌احترامی‌ها و تحقیرهای دیگران حساسیت به خرج می‌دهید.
• زمانی که در برابر ایرادهای دیگران به لاک دفاعی می‌روید.
• زمانی که به خودتان اجازه می‌دهید دیگران به شما بی‌احترامی کنند.
ممکن است اعتقاد داشته باشید که تحمل انتقادهای دیگران کاری سخت است. شما خیلی زودرنج هستید و حتی یک انتقاد کوچک نیز شما را سخت گرفتار شرمساری می‌کند. ممکن است برای فرار از این احساس شرم کلاً منکر اشتباهات خود شوید یا سخت از درستی کارها و تصمیم‌های خود دفاع کنید.
از آنجا که می‌دانید هرگونه برملا شدن عیب و ایراد باعث شرمساری شدیدی در شما می‌شود، بنابراین از خطاها، اشتباهات و ایرادهای خود به‌شدت دفاع می‌کنید. طرحواره نقص/شرم نمی‌گذارد شما انتقادپذیر باشید. انتقادناپذیری یک مشکل جدی است و نباید ساده از کنارش گذشت.
نشانه‌های طرحواره نقص/شرم در ارتباط با همسر
با توجه به اهمیت روابط مرد و زن در ادامه نشانه‌های طرحواره نقص/شرم در ارتباط با همسر را بیان می‌کنیم.
1- اگر همسرتان به شما احترام بگذارد انگار خوشی به شما نیامده است و او را مورد انتقاد قرار می‌دهید. باید بدانید با این کار به عواطف عاشقانه زندگی‌تان مجال بروز نمی‌دهید. انگار با رفتارهای خود به همسرتان می‌فهمانید که لیاقت عشق و محبت را ندارید.
2- خویشتن واقعی‌تان را پنهان می‌کنید. به همین دلیل هیچ‌گاه احساس نمی‌کنید که همسرتان شما را می‌شناسد و درک می‌کند.
3- نسبت به همسرتان احساس مالکیت دارید. از همین رو مدام حسادت شما فعال است.
4- مدام به شیوه‌ای نامنصفانه خودتان را با دیگران مقایسه می‌کنید. به همین دلیل احساس حقارت و حسادت یک آن شما را رها نمی‌کند.
5- اگرچه همسرتان به شما اهمیت می‌دهد و احترام می‌گذارد اما شما مدام از او تقاضای حمایت می‌کنید و از عشق او اطمینان خاطر می‌خواهید. می‌خواهید مطمئن شوید که دوستتان دارد، اما کار را به‌جایی می‌رسانید که حوصله‌ی او را سر می‌برید.
6- خودتان را جلوی همسرتان تحقیر می‌کنید.
7- با همسرتان چنان رفتار می‌کنید که او به خودش اجازه دهد از شما ایراد بگیرد، تحقیرتان کند و با شما بدرفتاری کند.
8- اگر کسی از شما انتقاد درستی کند سخت موضع می‌گیرید و در برابر فرد انتقادگر حالت خصمانه پیدا می‌کنید.
9- از فرزندان خود به‌شدت انتقاد می‌کنید.
10- اگر موفقیتی نصیب شما شود خودتان را لایق این موفقیت نمی‌دانید. اگر هم نتوانید موفقیتی کسب کنید شدیداً عصبانی می‌شوید.
11- در برابر مشکلات زندگی و مشکلات ارتباطی سخت ناامید می‌شوید و به دام افسردگی می‌افتید.
12- وقتی در جمع صحبت می‌کنید به‌شدت مضطرب می‌شوید.
با مطالعه مقالات وبسایت دکتر مهدیه اسدی مقدم که کاملا علمی و منطبق بر دانش روز نگارش شده‌اند، می‌توانید معلومات خود را در حوزه روانشناسی بالا ببرید و مطالب مفید و کاربردی یاد بگیرید که کیفیت زندگی فردی و اجتماعی شما را ارتقا دهد.
