یکی از فنون شناختی که در مشاوره قبل از ادواج به کار گرفته می‌شود فنون فاصله‌ای است که مشاوران می‌توانند برای مراجعانی که از افکار منفی رنج می‌برند از این تکنیک استفاده کنند.
فنون فاصله‌ای
فنون فاصله‌ای فنونی هستند که به مراجع در مشاوره قبل از ازدواج کمک می‌کنند تا از مشکل فاصله بگیرد و از دور به آن نگاه کند. به این ترتیب آنها می‌توانند مشکل را بهتر ببینند، فنون فاصله‌ای به ۳ دسته تقسیم می‌شوند:
۱. اگر کسی با مشکل مشابه‌ای به شما مراجعه کند، به عنوان یک مشاور به او چه خواهید گفت؟
مشاور در مشاوره قبل از ازدواج از مراجع می‌خواهد خود را به جای مشاوری بگذارد که مراجعی مشابه وضعیت خودش به او مراجعه می‌کند و آنگاه از خود بپرسد، به او چه خواهد گفت؟ چه راهنمایی‌هایی به او خواهد کرد؟ از مراجع بخواهید موارد را یادداشت کند و از روی آن چند بار بخواند. برای مثال: مراجعی به شما می‌گوید عاشق پسری شده است که خانواده مخالف ازدواج با او هستند، ولی از آنجایی که او بیش از اندازه به وی علاقه‌مند است، حاضر است تحت هر شرایطی به ازدواج با او تن دهد. حتی اگر قرار باشد جلو خانواده بایستد یا از خانه فرار کند. برای کمک به مراجع فن بالا را به کار گیرید و از او بپرسید:
مشاور: اگر در نقش یک مشاور بودید و فردی مشابه وضعیت خودتان به شما مراجعه می‌کرد، به او چه می‌گفتید؟
مراجع: تا به حال به این موضوع فکر نکرده بودم.
مشاور: خب حالا فکر کنید.
مراجع: از او می‌خواستم به دلایل مخالفت خانوده توجه کند، در صورتی که این دلایل منطقی هستند، آنها را بپذیرد و اگر این دلایل غیرمنطقی هستند، با آنها مخالفت کند.
مشاور: خب، حالا از شما می‌خواهم به دلایل خانواده برای مخالفت با این فرد توجه کنید و چندتا از آنها را نام ببرید.
مراجع: آنها می‌گویند که او کم سن و سال است، بیکار است، سربازی نرفته است.
مشاور: به نظر شما این دلایل منطقی هستند یا نه؟
مراجع: به نظرم این موارد بله، ولی موارد دیگر منطقی نیستند.
مشاور: مثلاً؟
مراجع: مثلاً اینکه می‌گویند خانواده‌اش فقیرند، یا این پسر خوش‌قیافه و مؤدب نیست.
از مراجع بخواهید جای مشاور باشد
از مراجع بخواهید جای مشاور باشد
مشاور: آیا واقعاً خانواده‌اش فقیرند؟
مراجع: بله.
مشاور: اوه، فکر می‌کنید فقر مالی چه تأثیری بر زندگی شما دو نفر می‌گذارد؟
مراجع: خب تأثیر زیادی می‌گذارد، ولی قرار است بعد از ازدواج، هر دوی ما کار کنیم.
مشاور: اوه، خب اگر مشاور فردی بودید که قرار بود با این وضعیت فعلی با کسی ازدواج کند به او چه می‌گفتید؟
مراجع: ازدواج آن دو را فعلاً توصیه نمی‌کردم.
مشاور: و ازدواج خودتان را با چنین فردی توصیه می‌کنید؟
مراجع: آخر من خیلی دوستش دارم، تازه من نمی‌توانم چند سال صبر کنم تا او وضعیت بهتری پیدا کند.
مشاور: بله، شما دوستش دارید، ولی هر دوست‌داشتنی که منتهی به ازدواج نمی‌شود.
مراجع: اگر قرار باشد با او ازدواج نکنم، پس باید رابطه‌ام را با او قطع کنم؟
مشاور: به نظر شما اگر بخواهید با فردی که به او علاقه‌مند هستید، اما شرایط مناسبی برای ازدواج ندارد، رابطه داشته باشید چه مشکلاتی خواهید داشت؟
مراجع: خب بیشتر به او وابسته می‌شوم و در آن صورت جدا شدن از چنین فردی برایم دشوارتر خواهد شد.
مشاور: پس به چه نتیجه‌ای می‌رسید؟
مراجع: اینکه تصمیم نهایی را بگیرم و رابطه را تمام کنم.
مشاور: خوب است.
مراجع: اما اگر رابطه‌ام را قطع کنم، اذیت خواهم شد.
مشاور: می‌فهم، از اینکه او را ناراحت ببینید، آزرده می‌شوید.
مراجع: بله همین‌طور است.
مشاور: و به خاطر اینکه او ناراحت و اندوهگین نشود، می‌خواهید همچنان به رابطه با او ادامه دهید؟
مراجع: بله، اما اگر قرار باشد ازدواجی در کار نباشد، با ادامه‌ی رابطه جدا شدن در آینده برای هر دوی ما دشوارتر خواهد شد.
مشاور: پس می‌خواهید چه کار کنید؟
مراجع: اینکه تصمیم نهایی خود را به او اطلاع ندهم و رابطه‌ام را به تدریج با او کم کنم. به نظرم این‌طوری کمتر اذیت می‌شود.
مشاور: بله مزیت این کار این است که هم شما و هم ایشان کمتر اذیت می‌شوید، اما ایراد آن این است که شما ممکن است به او وابسته‌تر باشید و نتوانید تصمیم درستی بگیرید.
مراجع: باید در موردش خوب فکر کنم و بعد در موردش حرف بزنیم.
مشاور: خوب است.
۲. اگر یکی از دوستان‌تان در وضعیت شما باشد، به او چه می‌گویید؟
این فن که نام دیگر آن فن معیارهای دوگانه است به مراجعان کمک می‌کند تا در پاسخ به سؤال بالا پیشنهادات خوبی ارائه دهند. پیشنهادهایی که اگر خود آن را به کار بگیرند، به نتایج خوبی می‌رسند. به علاوه این فن به مراجعان در مشاوره قبل از ازدواج کمک می‌کند تا از سخت‌گیری نسبت به خود دست بردارند زیرا معیارهایی که مراجعان برای خود و دیگران در نظر می‌گیرند، بسیار متفاوت است. آنها در ارزیابی نسبت به خود سخت‌گیرترند، در حالی که در ارزیابی دیگران خیلی آسان می‌گیرند و انعطاف‌پذیر عمل می‌کنند. سخت‌گیری بیش از اندازه نسبت به خود به عزت نفس آنها لطمه می‌زند.
مراجعی را در نظر بگیرید که در یک رابطه‌ی آزاردهنده با دوست‌پسرش گیر کرده است و علی‌رغم آزارها و تحقیرهای طرف مقابل به رابطه ادامه می‌دهد:
مشاور: شما می‌گویید این فرد خیلی شما را تحقیر می‌کند، ولی علی‌رغم همه‌ی این موارد مُصر هستید در این رابطه بمانید، درست است؟
مراجع: بله، خیلی اذیت می‌شوم، ولی جدا شدن برایم سخت است. از تهدیدهای او می‌ترسم، او هم نسبت به من بدرفتار است و هم ممکن است پس از جدایی تهدیدهای خود را عملی کند و بلایی بر سرم بیاورد. انگار نه راهی به پیش دارم و نه راهی به پس.
مشاور: متوجه هستم در چه وضعیت دشواری گیر کردید و تا چه اندازه تحت فشار هستید (همدلی)، ولی تا چه زمانی می‌توانید به این وضعیت ادامه دهید؟
مراجع: نمی‌دانم. هم ادامه‌ی این رابطه و هم جدا شدن از آن برایم سخت است.
مشاور: خب، حالا از شما می‌خواهم یکی از دوستان نزدیک خود را در وضعیت مشابه در نظر بگیرید، در آن وضعیت به او چه پیشنهادهایی خواهید داد؟
مراجع: به او خواهم گفت که زیان‌های ماندن در این رابطه بیشتر از جدایی است.
مشاور: ولی او از جدایی می‌ترسد، زیرا جدا شدن برایش دشوار است.
مراجع: بله. خیلی سخت است، ولی بالاخره پس از مدتی با این وضعیت کنار می‌آید.
مشاور: و آخرین جمله‌ای که به این فرد می‌گویید، چیست؟
مراجع: این رابطه سرانجامی ندارد، تو بالاخره باید از این فرد جدا شوی، پس بهتر است که این کار را زودتر انجام دهی تا کمتر آسیب ببینی.
۳. فن دورنما
به کمک این فن از مراجعان مشاوره قبل از ازدواج خود بخواهید که خود یا دیگران را در چند سال آینده مجسم و وضعیت خود را به دقت توصیف کنند. این فن به دو دسته تقسیم می‌شود:
الف) فن دورنمای «خود»: این فن نیز از جمله فنون فاصله‌ای است که به مراجعان کمک می‌کند تا موضوع را در دورنما قرار دهند. مراجعان در پاسخ به این سؤال که بعد از یک سال، دو، پنج و ده سال آینده وضع چگونه خواهد بود؟ و در مورد واکنش و رفتار فعلی خود چه نظری خواهند داست؟ پاسخ‌های جالبی می‌دهند. توجه به این سؤال و پاسخ‌های آن به مراجعان کمک می‌کند تا خود را از گود هیجان‌های منفی ناشی از افکار خودآیند بیرون بکشند و از بیرون گود به مسئله نگاه کنند. به این ترتیب هم تحمل وضعیت برایشان آسان‌تر خواهد شد و هم در پی یافتن راه‌حل‌هایی برای حل مشکل برمی‌آیند.
مثلاً مراجعی می‌گوید که قصد ازدواج با فردی را دارد که به تریاک اعتیاد دارد، اما او قول داده است که مواد را ترک کند. در اینجا مشاور می‌تواند این فن را با پرسش سؤال زیر به کار گیرد:
خب اگر نتواند ترک کند بعد از ۶ ماه وضع چگونه خواهد بود؟ بعد از یک سال چطور؟ بعد از ۵ سال چطور؟ از شما می‌خواهم چشم‌هایتان را ببندید و خودتان را در ۶ ماه، یک سال و ۵ سال آینده مجسم کنید.
ب) فن دورنما «دیگران»: مشاور به کمک این فن به مراجع کمک می‌کند تا دیدگاه دیگران، یعنی افراد مهم زندگی خود را نسبت به مشکل در دورنما قرار دهد و از دور به آن نگاه کند.
شما نگران قضاوت دیگران هستید، اما به نظر می‌سد که مردم آنقدر بیکار نباشند که بخواهند دائم به شما فکر کنند. شما می‌توانید خود را در آینده تصور کنید و به خود بگویید پس از یک هفته، یک ماه، یک سال و ۵ سال بعد، همین مردم درباره‌ی این موضوع، چه فکری خواهند داشت؟ آیا همچنان به شما و مشکلات‌تان فکر می‌کنند یا اینکه خود درگیر مشکلات خود هستند؟
مراجع: من مدت‌هاست که با این پسر ارتباط دارم. ما با هم خیلی بیرون رفتیم و تقریباً دیگر همه‌ی آشنایان و همسایه‌ها می‌دانند که ما با هم دوست هستیم و قرار است ازدواج کنیم. حالا اگر ازدواج سر نگیرد، خیلی وحشتناک خواهد بود.
مشاور: چه چیز آن وحشتناک خواهد بود؟
مراجع: حرف مردم.
مشاور: شما می‌دانید که این فرد به‌هیچ‌وجه مناسب نیست، چون هم بیکار است، هم معتاد است و هم اینکه مشکلات قانونی دارد!
مراجع: بله، همه‌ی اینها را می‌دانم، ولی از حرف مردم خیلی می‌ترسم.
مشاور: فرض کنیم که مردم با شنیدن خبر جدایی شما از نامزدتان حرف‌های زیادی به شما بزنند، فکر می‌کنید به این جور حرف زدن‌ها تا چه زمانی ادامه خواهند داد؟
مراجع: تا مدت‌ها بعد.
مشاور: آیا در ۲ سال آینده نیز همچنان در مورد شما حرف خواهند زد؟
مراجع: نه، مطمئناً تا آن زمان موضوع مرا فراموش می‌کنند.
مشاور: پس حداکثر زمانی که ممکن است درباره‌ی شما حرف بزنند، چقدر خواهد بود؟
مراجع: فکر می‌کنم حداکثر تا یک ماه سوژه خواهم بود.
مشاور: و بعد از یک ماه؟
مراجع: به تدریج مشکل مرا فراموش می‌کنند.
مشاور: و پس از دو سال چگونه خواهد بود؟
مراجع: کاملاً فراموش می‌کنند.
برای خواندن و آشنایی با فنون شناختی دیگر در مشاوره قبل از ازدواج، می‌توانید به مقالات چهار فنون شناختی در مشاوره پیش از ازدواج و پنج تکنیک شناختی در مشاوره قبل از ازدواج در همین سایت مراجعه کنید.
