تله شخصیتی چیست؟

تله شخصیتی چیست؟

به طور کلی واژه تله شخصیتی با عنوان ساختار، قالب یا همان چهارچوب مختص به خود معرفی می‌شود. در این نوشتار به این موضوع می پردازیم که تله شخصیتی چیست؟ و انواع آن را بررسی می کنیم.

علم روانشناسی طیف وسیع و گسترده‌ای را به حوزه‌های شناختی این واژه که تمامی آنها براساس واقعیت تا تجربه شکل گرفته‌اند را اختصاص داده است. اما جالب اینجا است که تله شخصیتی یا تله زندگی یک واژه کاملاً عامیانه است که به طرح‌واره متخصصان روانشناسی اشاره دارد و دقیقاً به این مسئله اشاره دارد که الگوی شخصیتی ما در همان سنین کودکی شکل می‌گیرد. از آنجایی که همه ما انسان‌ها در دوران کودکی خود، ناتوان، ناآگاه، بی‌تجربه و وابسته به دیگران هستیم و ممکن است آسیب‌های زیادی را پشت سر بگذرانیم بنابراین تمامی این موارد می‌توانند زمینه‌ساز ایجاد تله شخصیتی ما شوند که احتمال دارد تا آخر عمرمان همراهمان باشند. ما در این مطلب برآنیم تا با شرح کامل تله شخصیتی یا تله زندگی، شما را با چند و چون این واژه و تأثیرات آن در زندگی آشنا سازیم. پس با ما همراه باشید.

تله شخصیتی چیست و چه مشخصه‌هایی دارد؟
به طور کلی تله شخصیتی یا طرح‌واره‌های زندگی به الگوهای تکرارشونده در وجود هر انسانی گفته می‌شود که توسط اطرافیان مانند پدر، مادر، خواهر، برادر، پدربزرگ، مادربزرگ، دوستان، آشنایان و یا حتی رسانه‌های خبری به وی تلقین می‌گردد. در حقیقت تله زندگی قالب‌های فکری و ذهنی هر انسانی را تشکیل می‌دهد که معمولاً از همان دوران کودکی در درون وی به وجود می‌آید و از همان زمان شروع به تصمیم‌گیری و انتخاب می‌کند. به طور عمده تله شخصیتی یا همان طرح‌واره سه ویژگی بارز قابل شناسایی را دارا می‌باشد:
تله شخصیت درون‌مایه‌های دیرینه وجودی انسان است.
تله شخصیت خود می‌تواند آسیب‌رسان باشد.
تله شخصیت همواره برای بقای زندگی خودش در تلاش است.

ویژگی‌های بارز تله شخصیتی
در بافت روانشناسی و روان‌درمانی این الگو شیوه احساس، انتخاب و عمل و یا حتی شیوه ارتباط با دیگران را مشخص می‌کند که همواره در تمامی زندگی انسان ادامه می‌یابد. به عبارتی دیگر از نظر روانشناسی تمامی احساسات، خشم، اندوه، اضطراب و هر آنچه که از درون انسان برمی‌خیزد تماماً گواهی‌دهنده تله شخصیتی انسان است. می‌توان گفت این واژه اشاره به باورهای مستحکم و عمیقی در وجود ما دارد که در هر شرایطی قابلیت پیش‌بینی و قطعیت می‌دهند و برایتان آشنا، شناخته شده و آرام‌بخش هستند.

ما نمی‌توانیم به آسانی تله شخصیتی یا طرح‌واره را از خود و درون خود جدا کنیم. چرا که آن همان دانش و تجربه‌ای است که ما از جهان پیرامونمان کسب کرده‌ایم. این که چه انسانی هستیم و جهان اطراف ما چگونه است تله زندگی به ما یادآور می‌کند. شاید برایتان جالب باشد بدانید که برای اولین بار واژه تله شخصیتی توسط آقای جفری یانگ مطرح شد که آن را در 5 حوزه و 18 بخش طبقه‌بندی کرد. جفری یانگ یکی از بزرگ‌ترین درمانگران دنیا است که به این امر معتقد است همه ما در همان دوران کودکی خود از راه‌های متفاوتی آسیب‌های مختلفی دیده‌ایم. آسیب‌هایی نظیر: انتقاد، سرزنش، طرد شدن، بی‌توجهی، محرومیت عاطفی و یا مراقبت و حمایت‌های بیش از حد. تمامی اینها می‌توانند زمینه‌ساز شکل گرفتن تله شخصیتی ما باشند.
در ادامه مقاله می‌خواهیم انواع تله شخصیتی را معرفی کرده و هر کدام را برایتان توضیح دهیم.

انواع تله شخصیتی
به طورکلی انواع تله شخصیتی به روش هایی گفته می‌شود که موجبات بازآفرینی شرایط کودکی ما را فراهم می‌آورد. در واقع انواع این طرحواره‌ها، باورها و عقاید تزلزل‌ناپذیر ما را تشکیل می‌دهند که در ذهن و وجود ما شکل گرفته‌اند. انواع آن به شرح زیر می‌باشد.

تله رهاشدگی
تله رهاشدگی به این معنی است که همواره احساس می‌کنید تمامی افرادی که دوستشان دارید به مراتب شما را ترک خواهند کرد و در نهایت شما به بی‌پناهی و درماندگی مطلق دچار خواهید شد.

تله بی‌اعتمادی
زمانی که فردی به تله بی‌اعتمادی دچار می‌شود همیشه در این فکر است که دیگران در حال آسیب رساندن به او هستند و مدام در هراس‌اند که اطرافیان سر آنها را کلاه نگذارند، به آنها دروغ نگویند، آنها را تحقیر نکنند، از همین رو آنها خود را پشت دیوار مستحکم بی‌اعتمادی پنهان می‌کنند و اجازه نمی‌دهند اطرافیانشان با آنها صمیمی شوند.

تله وابستگی
چنانچه فردی به تله شخصیتی وابستگی مبتلا باشد هرگز نمی‌تواند بدون حمایت دیگران کارهای خود را انجام دهد. به واقع چنین فردی برای انجام هر گونه کاری همواره دست یاری و نیاز را به سوی اطرافیان خود از جمله: پدر، مادر، خواهر، برادر، دوستان، آشنایان و… دراز می‌کنند و انتظار دارند در هر شرایطی او را حمایت کنند.

تله آسیب‌پذیری
این نوع تله شخصیتی حکایت از این دارد که فرد مبتلا به طور دائم نگران بروز یک حادثه یا مصیبت است و همواره احساس می‌کند امنیت ندارد. از آنجایی که در کودکی‌مان همیشه به ما گوشزد می‌شد که در دنیای خطرناک و حادثه‌آفرینی زندگی می‌کنیم از این رو ممکن است بسیاری از خانواده‌های ما به نوعی به تله آسیب‌پذیری مبتلا باشند و همیشه نگران حال و روزمان باشند.

تله محرومیت هیجانی
تله محرومیت هیجانی به شرایطی اشاره دارد که در آن فرد همواره احساس می‌کند نیاز وی برای دوست داشته شدن و مورد احترام واقع شدن هرگز به اتمام نخواهد رسید. فردی که به تله محرومیت هیجانی دچار می‌شود همیشه بر این باور است که هیچ‌کس او را دوست ندارد و یا احساس واقعی وی را درک نمی‌کند. بنابراین این موضوعات و نمونه‌های مشابه آن باعث نارضایتی وی از ایجاد رابطه می‌شود و از سوی دیگر موجب می‌شود که فرد همواره خود را مابین دو احساس عصبانیت و تنهایی سرگردان ببیند. می‌توان گفت تأثیرات این نوع از تله شخصیتی بر روی روابط شخصی افراد بسیار مبرهن و قابل لمس است.
از دیگر انواع تله زندگی می‌توان به:
تله طرد اجتماعی
تله نقص
تله شکست
تله اطاعت
تله معیارهای سخت‌گیرانه
تله استحقاق اشاره کرد.