برخی از عشق به عنوان احساس عمیق یاد می‌کنند که در برخی موارد می‌تواند شکلی غیرطبیعی به خود گرفته که گاهی موجب خوشبختی می‌شود و گاهی می‌تواند خطرناک و زیان‌آور باشد.
عشق در مواردی به معنای دوست داشتن زیاد و بی‌انتها توصیف شده که در وضعیت‌های متفاوت، معانی مختلفی پیدا می‌کند و افراد زیادی خواسته یا ناخواسته درگیر آن می‌شوند. با این حال هنوز هم تعریف مشخصی از عشق وجود ندارد . برخی از روانشناسان، محققان و نظریه‌پردازان عشق را مطابق با دیدگاه خود توصیف کرده‌اند. افرادی همچون زیک رابین، الین هاتفیلد، کارل گوستاو یونگ، رابرت استرنبرگ، اریک فروم، جان لی و آبراهام مازلو به بررسی عشق و انواع آن از نظر روانشناسی پرداخته و نظریه‌های عشق را ارائه داده‌اند. اگر می‌خواهید با انواع نظریه‌های عشق از نظر روانشناسی بیشتر آشنا شوید؛ حتماً تا پایان این مطلب را مطالعه فرمایید.
انواع نظریه‌های عشق
برای مشخص شدن بهتر عشق، دیدگاه برخی از نظریه‌پردازان ، محققان و روانشناسان را با هم مرور می‌کنیم تا با عشق و انواع آن از نظر روانشناسی بیشتر آشنا شویم.
نظریه‌های عشق – نظریه زیک رابین درباره عشق
طبق عقیده زیک رابین عشق از 3 پارامتر دلبستگی، محبت و تعلّق تشکیل شده است. از نظر وی عشق اعلام وابستگی به معشوق، اظهار میل و علاقه به بودن با او و بیان انحصارطلبی و مسئولیت در برابر معشوق می‌باشد. از دیدگاه رابین، عشق تحت تأثیر عوامل رفتاری، هیجانی و شناختی بوده و جذابیت جنسی در بین این عوامل دیده نمی‌شود.
نظریه‌های عشق – نظریه الین هاتفیلد درباره عشق
از دیدگاه الین هاتفیلد عشق در دو نوع دلسوزانه و شهوانی وجود دارد.
عشق دلسوزانه: ویژگی این عشق احترام دو طرف به یکدیگر، دلبستگی، اعتماد و محبت و عاطفه است.
عشق شهوانی: ویژگی این عشق جاذبه جنسی، هیجان زیاد، اضطراب و محبت و عاطفه است. از نظر هاتفیلد این عشق زودگذر بوده و به طور معمول بیشتر از 6-30 ماه دوام ندارد.
نظریه‌های عشق – نظریه کارل گوستاو یونگ درباره عشق
به اعتقاد این نظریه‌پرداز سوئیسی عشق جزء مواردی است که افراد به صورت آگاهانه آن را انتخاب نمی‌کنند و به صورت ناخودآگاه گرفتار آن می‌شوند.
از نظر یونگ ناخودآگاه بودن و ناپایدار بودن، دو ویژگی همیشگی عشق است. بعد از گذشت مدت زمانی کم یا طولانی فرد متوجه می‌شود فردی که عاشقش بوده به هیچ وجه فردی نیست که او می‌خواهد.
نظریه‌های عشق – نظریه رابرت استرنبرگ درباره عشق
این نظریه برای تعریف عشق سه مؤلفه صمیمیت، تعهد و هیجان در نظر می‌گیرد که این سه پارامتر مثلث عشق را تشکیل می‌دهند. طبق عقیده رابرت استرنبرگ چنانچه تعادل این سه مؤلفه به هم بریزید تعریف جدیدی از عشق شکل گرفته که با تعریف عشق کامل متفاوت است.
از ترکیب سه فاکتور صمیمیت، تعهد و هیجان و میزان هر کدام از اینها 8 نوع عشق تعریف می‌شود.
- در فقدان عشق تعهد کم، صمیمیت کم و هیجان کم دیده می‌شود .
- عشق شهوانی و از روی هوس با میزان تعهد کم، صمیمیت کم و هیجان زیاد شکل می‌گیرد.
- عشق دوستانه ناشی از تعهد کم، صمیمیت زیاد و هیجان کم می‌باشد.
- عشق خیال‌انگیز (رمانتیک) از تعهد کم، صمیمیت زیاد، هیجان زیاد به وجود می‌آید.
- عشق پوچ در نتیجه تعهد زیاد، صمیمیت کم و میزان هیجان کم می‌باشد.
- عشق ابلهانه از تعهد زیاد، میزان صمیمیت کم و هیجان زیاد نشأت می‌گیرد.
- عشق مشفقانه ( مشارکتی ) از میزان تعهد زیاد، صمیمیت زیاد و هیجان کم شکل می‌گیرد.
- و عشق کامل (عشق شش دانگ) که با تعهد زیاد، صمیمیت زیاد، هیجان زیاد شکل گرفته و این همان عشقی است که در زندگی‌های موفق دیده می‌شود.
هر 3 عامل صمیمیت، تعهد و هیجان قابلیت سنجیدن ارتقا و ارزیابی داشته و می‌توان در جهت بهبود و تقویت آن اقدام کرده و در نتیجه زندگی رضایت‌بخش‌تری داشت.
نظریه‌های عشق – نظریه اریک فروم درباره عشق
طبق دیدگاه اریک فروم، عشق ترکیب 4 پارامتر توجه، احترام، معرفت و مسئولیت می‌باشد؛ که در این بین عاشقی در ابتدا از توجه به فرد مقابل شکل می‌گیرد.
اریک فروم معتقد است هر علاقه و کشش به شخص مقابل معنای عشق ورزیدن نداشته؛ بلکه ممکن است این احساسات به دلیل تنهایی و نیاز جنسی بروز کند.
نظریه‌های عشق – نظریه جان لی درباره عشق
جان لی سبک‌های عشق را به رنگ تشبیه می‌کند. از نظر وی همان‌طور که 3 رنگ اصلی در طبیعت وجود دارد،3 سبک اصلی هم برای عشق وجود دارد و عشق‌های ثانوی (فرعی) از ترکیب سبک‌های عشق اصلی (اولی) شکل می‌گیرند.
سه سبک اصلی (اولی) عشق
- عشق پرشور در این عشق جذابیت جسمی و عاطفی زیادی وجود دارد و می‌توان گفت عشق به یک فرد ایده‌آل است.
- عشق نمایشی از این نوع عشق به عنوان یک بازی یاد شده است .
- عشق دوستانه که عشقی است که مبتنی بر دوستی شکل گرفته است.
سه سبک فرعی(ثانوی) عشق - عشق منطقی (واقع‌گرایانه): این عشق از ترکیب عشق نمایشی و دوستانه حاصل می‌شود. در این نوع عشق افراد براساس ملاک‌هایی که برای یک ازدواج خوب نیاز دارند معشوق خود را انتخاب می‌کنند.
- عشق وابسته وسواسی: ترکیب عشق پرشور و عشق نمایشی می‌باشد که در آن وسواس، انحصار و رفتارهای پرشور به چشم می خورد. این عشاق اغلب اعتماد به نفس پایینی داشته و به روابط خود اهمیت زیادی می‌دهند به طوری که حتی بعد از طی سال‌ها همچنان نگران زندگی زناشویی خود بوده و می توان آن را معادل عشق‌های آتشین دوران جوانی دانست.
- عشق ایثارگرانه (فداکارانه): از عشق پرشور و دوستانه به وجود می‌آید که به صورت بشردوستانه و شدید است.
عاشقان ایثارگر معمولاً گرایش‌های معنوی دارند. این عشاق، معشوق خود را مانند قدیس می‌بینند و آرزوی خدمت به او را دارند.
نظریه‌های عشق – نظریه آبراهام مازلو درباره عشق
از دیدگاه مازلو بعد از تأمین و برآورده شدن نیازهای فیزیولوژیک و امنیت احتیاج به عشق و تعلق در افراد احساس و برانگیخته می‌شود.
از نظر آبراهام مازلو عشق را می‌توان به دو نوع عشق وجودی و عشق کمبود تقسیم‌بندی کرد.
در عشق وجودی که عشقی بالغ و متواضع است تمایل به سخاوت و بخشش و راضی کردن دیگری به چشم می‌خورد.
در عشق کمبود که عشقی خودخواهانه و حریص است فرد، دیگران را برای برطرف کردن نیازهایش دوست دارد.
