استرس واکنش عادی و طبیعی بدن به تغییرات جسمی، ذهنی یا عاطفی است که به‌صورت واکنش‌های جسمی و روحی نشان داده می‌شود. حتی تغییرات مثبت زندگی مانند ارتقا، آشنایی با یک فرد جدید، گرفتن وام یا تولد فرزند باعث ایجاد استرس می‌شود.
هانس سِلی بنیانگذار نظریه استرس
امروزه اثر استرس در بروز بیماری‌های مختلف به خوبی شناخته شده است و برای عموم تبدیل به امری بدیهی و غیر قابل تردید شده است اما در گذشته شناخته شده نبوده است.
کلمه “استرس” در اصل در علم فیزیک برای اشاره به تعامل بین یک نیرو و مقاومت برای مقابله با آن نیرو به کار می‌رفت. هانس سلی (Hans Selye) برای اولین بار این اصطلاح را وارد فرهنگ واژگان پزشکی کرد تا به کمک آن “واکنش غیر اختصاصی بدن به بیماری‌ها” را توصیف کند.
واکنش طبیعی بدن به استرس
بدن انسان به گونه‌ای طراحی شده است که بتواند با استرس مقابله کند و نسبت به آن واکنش نشان دهد. البته استرس همیشه بد نیست و گاه می‌تواند مثبت باشد و افراد را هوشیار، باانگیزه و آماده جلوگیری از خطر کند. استرس زمانی منفی می‌شود که فرد دچار بی قراری‌های مکرر شده و در فاصله بین عوامل استرس‌زای مختلف هیچ تسکین و آرامشی احساس نکند.
سیستم عصبی اتونوم یا خودگردان بدن باعث می‌شود تغییرات فیزیولوژیکی بدن به نحوی تنظیم شود که بتواند با شرایط استرس‌زا مبارزه کند. این واکنش استرس، که با عنوان Fight or Flight Response یا “پاسخ جنگ یا گریز” نیز شناخته می‌شود در مواقع اضطراری فعال می‌شود. البته فعال شدن این پاسخ برای دوره‌های طولانی مدت به جسم و روان فرد آسیب می‌زند.
علائم هشدار دهنده استرس
استرس مزمن می‌تواند سیستم دفاع طبیعی بدن را از بین ببرد و منجر به بروز انواع علائم جسمی از جمله موارد زیر شود:
• سرگیجه
• درد عمومی
• قفل شدن فک
• سردرد
• سوء هاضمه یا ریفلاکس معده
• افزایش یا کاهش اشتها
• گرفتگی عضلانی در گردن، صورت یا شانه‌ها
• مشکلات خواب
• تپش قلب
• سردی و عرق کف دست
• خستگی
• لرز
• افزایش یا کاهش وزن
• اسهال
• مشکلات جنسی
• تهوع
• حمله‌های عصبی
• بدخوابی
• عدم تمرکز
• جامعه گریزی و انزوا
• خستگی دائمی
• تحریک‌پذیری و عصبانیت
• دستپاچگی
مدیریت استرس
اگر استرس بیشتر از توان جسمی و روانی شخص باشد، پیامد‌های منفی را برای او ایجاد می‌کند که به این استرس، استرس کاهنده گفته می‌شود. اکثر مردم استرس را امری طبیعی و حتی در مواردی ناشی از مسئولیت‌پذیری می‌دانند و نمی‌دانند که استرس چه تأثیرات منفی و مخربی در پی دارد استرس دائمی اثرات تخریب گر زیادی بر بدن و روان دارد.
مدیریت استرس و تلاش برای محدود کردن آن بسیار ضروری است. همه می توانند یاد بگیرند که استرس را مدیریت کنند و زندگی شادتر و سالم تری داشته باشند.
• بهبود عادات غذایی
• خوب خوابیدن
• نگرش مثبت به محیط
• پذیرش این حقیقت که اتفاقاتی در زندگی رخ می‌دهد که نمی‌توان آن را کنترل کرد.
• یادگیری تکنیک‌های آرامش مثل مراقبه، یوگا
• برنامه ورزشی منظم
• وعده های غذایی سالم و متعادل
• مدیریت زمان
• اختصاص زمان برای سرگرمی و علایق
• استراحت کافی
• گسترش روابط اجتماعی
عوامل فعالساز استرس
عوامل فعالساز استرس در افراد مختلف متفاوت است. موارد زیر از جمله موارد رایج موثر در ایجاد استرس هستند.
عوامل فعالساز استرس کاری
• ناراضی بودن از کار
• کار سنگین و مسئولیت بیش از حد
• ساعات کار زیاد
• مطالبات مالی عقب افتاده
• نبود امنیت شغلی
• کار در محیط خطرناک
• کار در محیط‌هایی با مسئولیت مالی بالا
• مجبور بودن به سخنرانی برای افرادی که مهارت لازم را کسب نکرده‌اند.
عوامل فعالساز استرس زندگی
نمونه هایی از عوامل فعالساز استرس که تحت فشارهای زندگی بوجود می‌آیند.
• مرگ عزیزان
• طلاق
• بی‌پولی
• افزایش تعهدات مالی
• ازدواج کردن
• تغییر خانه یا محل زندگی
• بیماری مزمن یا آسیب دیدگی
• مشکلات عاطفی
• مراقبت ازسالمند
• بیماری های روانی خاص
• تنهایی یا ترس از آن
• بارداری یا سقط جنین
• ترس و فوبیا
راهکار ساده برای رفع استرس و اضطراب
یکی از مهم‌ترین کارهایی که می‌توانید برای مقابله با استرس انجام دهید ورزش است. ورزش در طولانی مدت باعث کاهش هورمون‌های استرس بدن مانند کورتیزول می‌شود. همچنین به آزاد شدن اندورفین‌ها کمک می‌کند. اندورفین‌ها مسبب بهبود روحیه و ضد درد طبیعی هستند.
استراحت کافی
توانایی در مدیریت استرس هنگام خستگی کاهش می یابد. هفت تا نه ساعت خواب برای افرادی که در معرض استرس هستند توصیه می‌شود.
تمرینات آرامش‌بخش
تمرین‌های آرامش‌بخش مثل یوگا انجام دهید.
برنامه ریزی
نگرانی خود را برنامه‌ریزی کنید. اگرچه ممکن است عجیب به نظر برسد اما فکر کردن به نگرانی‌های خود را به ساعت خاصی از روز موکول کنید. با این کار به جای فرار، به ترس‌هایمان تکیه می‌کنیم و استرس‌ها رفته رفته قدرت خود را از دست می‌دهند.
از یک فرد متخصص کمک بگیرید
برای حل مشکل حتما از یک متخصص کمک بگیرید. کمک حرفه‌ای می‌تواند به شما در یافتن راه‌هایی برای مدیریت استرس کمک کند.
برای رزرو وقت مشاوره با دکتر مهدیه اسدی مقدم تماس بگیرید.
