تریکوتیلومانیا ریشه یونانی دارد (Thrix به معنای مو ، Tillein به معنای کندن و Mania به معنای دیوانگی ) ویژگی اصلی اختلال موکنی، کندن مکرر موی خویشتن است،موکنی می‌تواند در هر ناحیه بدن که مو رشد میکند روی دهد؛ رایج‌ترین نواحی کاسه سر، ابروها، و پلکها هستند.
تریکوتیلومانیا، یک بیماری روانی است که در آن فرد به طور عادتی و بی اختیار، موهای خود را می کند. در این اختلال روانی، فرد بر اثر یک عامل برانگیزاننده به طور ناخودآگاه به سمت کندن مو سوق پیدا می کند و با انجام آن، از تنش فرد کاسته می شود. در بسیاری از موارد، فرد قبل از کندن موهایش دسته ای از موهای خود را دور انگشت می پیچد، سپس حالتی از رضایت و آرامش موقت را تجربه می کند و پس از مدت کوتاهی این چرخه بار دیگر آغاز می شود ،بدین ترتیب شخص مکررا موهای خود را می کند، و نیز این فرد سعی میکند بی مویی خود را پنهان یا استتار کنند (مثلاً یا استفاده از لوزم آرایش، روسری، یا کلاه گیس).
راه های تشخیص تریکوتیلومانیا
الف- کندن مکرر مو که موجب از دست دادن قابل توجه موها شود.
ب- احساس فزاینده تنش بلافاصله قبل از کندن مو یا هنگام مقاومت در مقابل کندن مو
ج- احساس شادی، رضایت یا آرامش با کندن مو
د- این اختلال به علت یک مشکل پزشکی مثلا مشکلات پوستی نیست.
ه_ این اختلال، باعث نارضایتی قابل توجه از نظر بالینی یا نقص در عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر حیطه های مهم عملکردی می شود.
این اختلال، بیشتر در سنین قبل یا اوایل نوجوانی دیده می شود. این بیماری در پسر بچه های شایع تر از دختربچه ها است، حال آنکه در افراد بالغ خانم ها بیش از آقایان مبتلا می شوند. عادت کندن مو به طور تدریجی و ناآگاهانه در بیمار شروع می شود و ممکن است تا جایی که منجر به کندن تمام موهای سر شود ادامه یابد. این بیماران غالبا کندن مو را انکار نمی کنند، ولی قادر به کنترل عمل خود نیستند. در معاینه، موهای قطع شده به فواصل متفاوتی از پوس سر دیده می شود و پوست سر از سلامت کامل برخوردار است. حاشیه ی موها معمولا دست نخورده است و در مرکز به شکل کاسه ای موها قطع شده اند. این بیماران باید تحت درمان های روان پزشکی قرار گیرند. اکثر بیماران موی سر خود را می کنند، به طوری که در طی مدت زمان طولانی، ناحیه ای بدون مو ایجاد می شود ( این ناحیه بدون مو می تواند موی ابرو یا مژه هم باشد) با مشخص شدن منشاء ژنتیکی این بیماری، پزشکان بهتر قادر به درمان آن خواهند بود.
عوامل موثر در بروز تریکوتیلومانیا
• استرس های روانی در شروع تریکوتیلومانیا نقش دارند.
• بیماری افسردگی با تریکوتیلومانیا ارتباط زیادی دارد و بسیاری از افراد دچار این حالت، از افسردگی رنج می برند.
• والدین کودک مبتلا، به ندرت این رفتار را می بینند.
• در بسیاری از کودکان، تریکوتیلومانیا با بستری شدن در بیمارستان با مداخلات طبی، مشکلات خانه یا مشکلات مدرسه شروع می شود.
• مواردی نیز با حسادت شدید بین خواهر و برادر ها، یک رابطه مختل بین والیدن و کودک و عقب ماندگی ذهنی رخ می دهد.
• تریکوتیلومانیاهایی که در سنین بلوغ یا بزرگسالی شروع می شوند،بیشتر با بیماری وسواس شدید همراه هستند.
درمان تریکوتیلومانیا
از آنجایی که اضطراب همواره به عنوان عامل ایجاد و تشدید کننده بیماری مطرح می باشد، ایجاد محیطی آرام و به دور از تنش در تخفیف علائم بیماری بسیار موثر است.
لازم است کسانی که با بیمار در ارتباط هستند، از سرزنش یا توبیخ وی بپرهیزند و با روش های حمایتی که توسط درمانگر به آنها آموزش داده می شود، فرد را در راستای بهبودی یاری نمایند.
درمان های دارویی متداول عبارتند:
• داروهای ضد اضطراب
• داروهای ضد افسردگی
• داروهای آنتی سایکوتیک و تثبیت کننده خلق
درمان های غیر دارویی موفق تریکوتیلومانیا عبارتند از:
• هیپنوتراپی و درمان های رفتاری(مانند بیوفیدبک، پایش و کنترل خود، حساس سازی،معکوس سازی رفتار عادتی و درمان های بیزارکننده)
چیزی که مهم است این است که این ناراحتی می تواند با دیگر ناراحتی های اعصاب و روان همراه باشد و یا حتی خود، عارضه ای از سایر ناراحتی های اعصاب و روان باشد، لذا تشخیص علت اولیه دقیق این بیماری توسط پزشک، در درمان صحیح آن بسیار موثر است.
